İstirahat Raporu Sosyal Güvenlik Kurumu’na Nasıl Bildirilir?
İşçi sağlığı ve güvenliği bağlamında, istirahat raporları hem bireyin haklarını hem kurumların yükümlülüklerini gözler önüne serer. Bu yazıda, Türkiye’de istirahat raporu bildirim sürecini tarihsel arka planı ve günümüzdeki akademik tartışmaları ışığında ele alacağız. Ayrıca, bildirim sürecinin işveren açısından nasıl yürütüldüğü, hangi aşamalardan geçtiği ve dikkat edilmesi gereken hususlar üzerinde duracağız.
Tarihsel Arka Plan
Türkiye’de sosyal güvenlik sistemi, çalışma hayatının kurumsallaşmasıyla birlikte gelişmiştir. Sosyal Sigortalar Kurumu ve benzeri yapıların kurulması, iş gücü piyasasında işçi haklarının güvence altına alınmasına yönelik adımları beraberinde getirmiştir. Bu bağlamda, iş göremezlik raporları ve istirahatlerin bildirimi önem kazanmış, zamanla elektronik sistemlerle kayıt altına alınması yönünde bir eğilim belirginleşmiştir. Örneğin, “5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu” çerçevesinde raporlu sigortalıların işyerinde çalışmadıklarına dair bildirim yükümlülüğü kurulmuştur. [1]
Zaman içinde, geleneksel kağıt bildirimlerden dijital bildirim sistemine geçilmiştir; 2013’ten itibaren işverenlerin elektronik ortamda “çalışılmadığına dair bildirim” yapmaları gerekliliği getirilmiştir. [1] Bu dönüşüm, bildirim süreçlerinin hızlanması, kayıt dışılığın azalması ve raporların iş göremezlik ödeneği gibi haklarla ilişkisinin daha şeffaf biçimde izlenmesi yönünde önemli bir adımdır.
Bildirim Süreci ve Uygulama Adımları
1. Sağlık Kuruluşunun Raporu Düzenlemesi: Sigortalı bir çalışan doktor muayenesi sonrası istirahat (iş göremezlik) raporu alır. Bu rapor, yetkili sağlık kuruluşu tarafından e‑Rapor sistemi üzerinden kuruma online iletilir. [2]
2. İşverenin Bildirim Yükümlülüğü: Çalışanın raporlu olduğu durumda, işveren “çalışılmadığına dair bildirim” yapmakla yükümlüdür. Bu bildirim, elektronik ortamda Sosyal Güvenlik Kurumu işveren portalına girilerek yapılır. [3] Bildirimin süresi önemlidir: İşveren genellikle istirahat süresinin bittiği tarihi takip eden gün itibarıyla 5 iş günü içinde bildirim yapmak zorundadır. [4] Diğer bir düzenlemeye göre, bildirim “rapor bitiş tarihinin içinde bulunduğu aya ait aylık prim hizmet belgesinin verileceği son gün mesai bitimine kadar” yapılmalıdır. [5]
3. Online Sistem Kullanımı: İşverenler, işveren modülüne giriş yaparak ilgili çalışanın kimlik bilgilerini (T.C. Kimlik numarası) üzerinden arama yapar, raporu seçer ve “çalışmamıştır” seçeneğini işaretleyerek bildirimi onaylar. [5] Ayrıca, bildirimin yapılması için işverenin sistem üzerinde yetkilendirilmiş olması ve cep telefonu ile doğrulama gibi güvenlik adımlarının tamamlanmış olması gerekmektedir. [6]
Günümüzdeki Akademik Tartışmalar ve Dikkat Edilmesi Gerekenler
Akademik literatürde, istirahat raporu bildirim sisteminin işveren‑çalışan ilişkileri, kayıt dışı ekonomi ve sosyal güvenlik hakları üzerindeki etkileri tartışılmaktadır. Örneğin, raporlu dönemlerin kayıt altına alınması, işverenlerin mali yükümlülüklerini doğru yerine getirip getirmediği konusunda denetime olanak sağlar. Ancak bildirimin süresi ve uygulamadaki geçiş sorunları hâlâ tartışma konusudur. Bazı çalışmalarda, işverenlerin bildirim yapmaması ya da gecikmeli yapması nedeniyle çalışanların geçici iş göremezlik ödeneğinden yararlanamadığı vurgulanmaktadır. Ayrıca, elektronik sistemlerin özellikle küçük ölçekli işletmelerde adaptasyon sürecinde zorluk yarattığı şeklinde bulgular mevcuttur.
Önemli hususlar şunlardır:
– Bildirim yapılmaması durumunda işverene idari para cezası uygulanabilir. [4]
– Rapor süresinin kısa olması durumunda (örneğin 1‑2 gün) geçici iş göremezlik ödeneği ödenmemekte ve buna bağlı olarak bildirimin yapılmasına gerek kalmayabileceği belirtilmektedir. [7]
– Elektronik bildirimin sağlıklı yapılabilmesi için işverenin sistem yetkilerinin güncel olması, cep telefonu bilgilerinin doğru kayıtlı olması ve modül kullanımında teknik sorun yaşamaması gerekir. [6]
Uyulması Gereken Pratik Tavsiyeler
– İşveren olarak, raporlu çalışan bildirim süresini kaçırmamak için işyerinizin bildirge hazırlama takvimini bilmeniz fayda sağlar.
– Çalışan olarak, raporun doğru sağlık kuruluşunca düzenlendiğinden ve işverene zamanında bildirildiğinden emin olun.
– Sistem girişinde sorun yaşanıyorsa işvereninizin sistem yetkilerini ve cep telefonu doğrulamasını kontrol edin.
– Bildirim yapılmadığında çalışanların ödenek alımı gecikebilir; bu durumda iletişim kurularak eksiklik giderilmelidir.
– Raporun bitiş tarihinden sonra işbaşı yapılması ya da farklı bir rapor alınması gerektiğinde süreçleri takip edin.
—
Bu bilgiler çerçevesinde, istirahat raporlarının Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirilme süreci tarihsel evrimiyle, güncel uygulamalarıyla ve dikkat edilmesi gereken yönleriyle ele alınmıştır. Sürecin doğru yönetilmesi, hem çalışanın hakkının korunması hem de işverenin mevzuat yükümlülüklerini yerine getirmesi açısından büyük önem taşır.
—
Sources:
[1]: https://www.muhasebetr.com/yazarlarimiz/ahmetagar/034/?utm_source=chatgpt.com “İstirahatlı Olan Sigortalıların İstirahat Raporları İle İlgili …”
[2]: https://yandex.com.tr/yacevap/c/hukuk/q/istirahat-raporu-sgk-ya-nasil-gonderilir-1902761524?utm_source=chatgpt.com “İstirahat raporu SGK’ya nasıl gönderilir? – Yandex”
[3]: https://e.sgk.gov.tr/Uygulamalar/Detay/Elektronik-Istirahat-Raporu-Girisi-2022-09-30-03-38-22?utm_source=chatgpt.com “Sosyal Güvenlik Kurumu Uygulama Portalı – SGK”
[4]: https://www.muhasebetr.com/yazarlarimiz/erkan/020/?utm_source=chatgpt.com “İstirahat Raporu ve Bildirimine ilişkin Usul ve Esaslar – Muhasebe TR”
[5]: https://pryik.com.tr/wp-content/uploads/2025/04/Istirahat-Raporu-Onay-Sureci.pdf?utm_source=chatgpt.com “İstirahat Rapor Onay Süreci”
[6]: https://uyg.sgk.gov.tr/vizite/welcome.do?utm_source=chatgpt.com “Vizite Giriş Sistemi – SGK”
[7]: https://www.bg360.com.tr/isci-rapor-girisi-nereden-yapilir?utm_source=chatgpt.com “Işçi rapor girişi nereden yapılır?”